Μηχανογραφημένος υπολογισμός των εθνικών βαθμών αξιολόγησης

Α. ΓΕΝΙΚΑ

Α.1. Ο υπολογισμός των εθνικών βαθμών αξιολόγησης ακολουθεί τις προδιαγραφές του διεθνούς συστήματος αξιολόγησης της FIDE με μικρές τροποποιήσεις που οφείλονται:

α) στη διαφορετική σύνθεση των αξιολογούμενων σκακιστών (FIDE: πέντε κλάσεις από 1800 μέχρι 2800, ΕΣΟ: οκτώ κλάσεις από 1000 μέχρι 2600)
β) στη διαφορετική σκακιστική ποιότητα (στον πίνακα της FIDE υπάρχουν κυρίως καταξιωμένοι σκακιστές και σκακίστριες, ενώ στον πίνακα της ΕΣΟ το μεγαλύτερο ποσοστό αποτελούν εξελισσόμενοι, ερασιτέχνες, και περιστασιακοί σκακιστές)
γ) στη μετάβαση του συστήματος από το σύστημα διαρκούς αξιολόγησης στο σύστημα περιοδικής αξιολόγησης
δ) στη διαφορετική περιοδικότητα του συστήματος (FIDE: τέσσερις φορές το χρόνο, ΕΣΟ: ετήσια)
ε) στην ύπαρξη ιστορικών και στατιστικών στοιχείων από τις προηγούμενες περιόδους εθνικής αξιολόγησης
στ) στην ανάγκη υπολογισμού και άλλων αγωνιστικών και στατιστικών στοιχείων σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και τους εσωτερικούς κανονισμούς της ΕΣΟ

Α.2. Κατά τον καθηγητή Arpad Elo, η κλίμακα των βαθμών αξιολόγησης ορίζεται με βάση το εμπειρικό μέγεθος “διαφορά κλάσης” που εξισούται προς 200 βαθμούς αξιολόγησης. Με βάση τον ορισμό αυτόν και τη μαθηματική και στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων των σκακιστικών αγώνων, ο καθηγητής Elo ετοίμασε τους επόμενους “κατοπτρικούς” πίνακες μετατροπής του ποσοστού επιτυχίας σε διαφορά βαθμών αξιολόγησης και της διαφοράς βαθμών αξιολόγησης σε αναμενόμενο ποσοστό επιτυχίας:

Α.3. Πίνακας μετατροπής του ποσοστού επιτυχίας p σε διαφορά βαθμών αξιολόγησης, dp.

Α.4. Πίνακας μετατροπής της διαφοράς βαθμών αξιολόγησης, ΔR, σε αναμενόμενο ποσοστό βαθμολογικής επιτυχίας, Pexp, τόσο για τον παίκτη με μεγαλύτερο βαθμό αξιολόγησης (H), όσο και για τον παίκτη με μικρότερο βαθμό αξιολόγησης (L).

A.5. Από τη φύση του συστήματος, η αντιστοιχία του βαθμολογικού ποσοστού με τη διαφορά βαθμών αξιολόγησης είναι απροσδιόριστη τόσο στην περίπτωση της απόλυτης επιτυχίας (100%), όσο και στην περίπτωση της απόλυτης επιτυχίας (0%) και υπολογίζεται προσεγγιστικά.

Β. ΜΕΘΟΔΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Β.1. Για τον υπολογισμό των βαθμών αξιολόγησης, οι διάφορες αγωνιστικές μορφές που χρησιμοποιούνται στους σκακιστικούς αγώνες υποδιαιρούνται σε δύο κατηγορίες, που ακολουθούν διαφορετικό αλγόριθμο υπολογισμού:

α) Το τουρνουά όπου κάθε παίκτης αντιμετωπίζει διαφορετικούς αντιπάλους. Το βασικό παράδειγμα αυτού του τουρνουά είναι το “ελβετικό” τουρνουά, αλλά στην κατηγορία αυτήν εντάσσονται, επίσης, τα διασυλλογικά κλπ. ομαδικά πρωταθλήματα, τα τουρνουά “σεβενίνγκεν”, και η ατομική αξιολόγηση (ατομική “καρτέλα”) της συμμετοχής ελλήνων σκακιστών και σκακιστριών σε αγώνες στο εσωτερικό ή και στο εξωτερικό, όπου η πλειοψηφία των αντιπάλων είναι αλλοδαποί.
β) Τα τουρνουά “όλοι εναντίον όλων” απλών συναντήσεων (ονομάζεται, επίσης, τουρνουά “πουλ” ή τουρνουά “round robin “). Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται, επίσης, τα τουρνουά πουλ πολλαπλών συναντήσεων και τα ματς μεταξύ δύο αντιπάλων.

Β.2. Ειδικοί όροι:

α) Αναξιολόγητοι σκακιστές: Οι σκακιστές και οι σκακίστριες, των οποίων αγώνες δεν έχουν αξιολογηθεί κατά το παρελθόν ή των οποίων αγώνες έχουν αξιολογηθεί αλλά ο βαθμός αξιολόγησής τους είναι μικρότερος από το 1000, ονομάζονται “αναξιολόγητοι” και εμφανίζονται στους πίνακες χωρίς βαθμό αξιολόγησης (με την ένδειξη ΧΒΑΞ) ή με ένα συμβολικό βαθμό (0 ή 1000).
β) Αξιολογημένοι σκακιστές: Οι σκακιστές και οι σκακίστριες που έχουν βαθμό αξιολόγησης μεγαλύτερο από το 1000 ονομάζονται “αξιολογημένοι”.
γ) Για τον υπολογισμό του βαθμού αξιολόγησης των “αξιολογημένων” σκακιστών και σκακιστριών ισχύουν τα εξής:
γα) Οι παρτίδες και τα αποτελέσματα εναντίων αναξιολόγητων σκακιστών και σκακιστριών δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε για τον υπολογισμό του συνολικού βαθμολογικού ποσοστού επιτυχίας, ούτε για τον υπολογισμό του μέσου όρου των βαθμών αξιολόγησης των αντιπάλων.
γβ) Για τον υπολογισμό του μέσου όρου των βαθμών αξιολόγησης των αντιπάλων, αντίπαλος με μεγαλύτερο βαθμό αξιολόγησης με διαφορά μεγαλύτερη από 350 βαθμούς υπολογίζεται σαν να είχε βαθμό αξιολόγησης μεγαλύτερο κατά 350 βαθμούς μόνο και αντίπαλος με μικρότερο βαθμό αξιολόγησης με διαφορά μεγαλύτερη από 350 βαθμούς υπολογίζεται σαν να είχε βαθμό αξιολόγησης μικρότερο κατά 350 βαθμούς μόνο.
δ) Για τον υπολογισμό του βαθμού αξιολόγησης των “αναξιολόγητων” σκακιστών και σκακιστριών ισχύουν τα εξής:
δα) Σε τουρνουά τύπου “πουλ”, η αξιολόγηση γίνεται σύμφωνα με τις ειδικότερες προδιαγραφές του αλγόριθμου υπολογισμού τέτοιων τουρνουά. Δεν αξιολογούνται τουρνουά “πουλ” όπου δεν συμμετέχουν τουλάχιστον κατά το 25% αξιολογημένοι σκακιστές.
δβ) Σε τουρνουά τύπου “ελβετικού”, ισχύει ότι οι παρτίδες και τα αποτελέσματα εναντίων αναξιολόγητων σκακιστών και σκακιστριών δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε για τον υπολογισμό του συνολικού βαθμολογικού ποσοστού επιτυχίας, ούτε για τον υπολογισμό του μέσου όρου των βαθμών αξιολόγησης των αντιπάλων.
δγ) Σε τουρνουά τύπου “ελβετικού”, ισχύει επίσης ότι για τον υπολογισμό του μέσου όρου των βαθμών αξιολόγησης των αναξιολόγητων σκακιστών, χρησιμοποιούνται αμετάβλητοι οι βαθμοί αξιολόγησης των αντιπάλων.
ε) Αποτελέσματα χωρίς αγώνα δεν αξιολογούνται.
Β.3. Συνολική αξιολόγηση αγωνιστικής περιόδου:
α) Για αναξιολόγητους σκακιστές:
αα) Για τον υπολογισμό του συνολικού βαθμού αξιολόγησης των “αναξιολόγητων” σκακιστών και σκακιστριών σε μια περίοδο αξιολόγησης υπολογίζεται ο σταθμισμένος μέσος όρος των βαθμών αξιολόγησης που σημείωσε ο αναξιολόγητος σκακιστής σε όλη την περίοδο αξιολόγησης. Για παράδειγμα, αν ο σκακιστής αυτός έχει ένα αποτέλεσμα βαθμού αξιολόγησης 1680 σε 5 παρτίδες, ένα αποτέλεσμα 1800 σε 10 παρτίδες, και ένα αποτέλεσμα 1400 σε 5 παρτίδες, ο βαθμός αξιολόγησής του Rn από την περίοδο αυτή θα είναι ο:
Rn = (1680*5 + 1800*10 + 1400*5)/20 = 1670
αβ) Εφόσον ο βαθμός Rn του αναξιολόγητου σκακιστή στην περίοδο αξιολόγησης είναι μεγαλύτερος από ή ίσος με το 1002,5 και οι αξιολογημένες παρτίδες είναι τουλάχιστον εννέα (9), ο σκακιστής δημοσιεύεται ως αξιολογημένος και θα έχει συντελεστή K ανάλογα με το βαθμό αξιολόγησης και τον αριθμό των αξιολογημένων παρτίδων του —δείτε την ενότητα (Β.3.ββ) στη συνέχεια— διαφορετικά, δημοσιεύεται μόνο ο αριθμός των αξιολογημένων παρτίδων του και τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης περιόδου αξιολόγησης διαγράφονται.
β) Για αξιολογημένους σκακιστές:
βα) Για τον υπολογισμό της συνολικής αλλαγής του βαθμού αξιολόγησης των “αξιολογημένων” σκακιστών και σκακιστριών σε μια περίοδο αξιολόγησης υπολογίζεται το άθροισμα ΣΔW όλων των ΔW (που υπολογίζονται όπως περιγράφεται στις επόμενες παραγράφους Β.4.β για τουρνουά “ελβετικού” τύπου και Β.5.δ για τουρνουά τύπου “πουλ”) από όλα τα αξιολογημένα τουρνουά στα οποία αγωνίστηκε ο συγκεκριμένος σκακιστής ή σκακίστρια μέσα στην περίοδο αξιολόγησης και πολλαπλασιάζεται επί το συντελεστή ανάπτυξης K που ισχύει για το συγκεκριμένο σκακιστή ή σκακίστρια.
ββ) Για το συντελεστή ανάπτυξης K ισχύει ότι:
§ K = 35 για αξιολογημένους σκακιστές και σκακίστριες που έχουν βαθμό αξιολόγησης από 1005 μέχρι 1400.
§ K = 25 για αξιολογημένους σκακιστές και σκακίστριες που έχουν βαθμό αξιολόγησης από 1405 μέχρι 1800.
§ K = 15 για αξιολογημένους σκακιστές και σκακίστριες που έχουν βαθμό αξιολόγησης από 1805 μέχρι 2400..
§ K = 10 για αξιολογημένους σκακιστές που έχουν βαθμό αξιολόγησης μεγαλύτερο από 2400. Για τους σκακιστές αυτούς, ο συντελεστής K παραμένει στο εξής ίσος με 10, ακόμη και αν ο βαθμός αξιολόγησής τους υποχωρήσει κάτω από το 2400.
§ Ο συντελεστής K παραμένει σταθερός σε όλη τη διάρκεια της περιόδου αξιολόγησης.
βγ) Το μέγιστο κέρδος που μπορεί να έχει ένας σκακιστής κατά τη διάρκεια μιας αξιολογικής περιόδου είναι οι 700 βαθμοί.
Β.4. Αξιολόγηση σε τουρνουά ελβετικού τύπου:
α) Υπολογισμός του βαθμού αξιολόγησης Rnc στη συγκεκριμένη διοργάνωση για τους “αναξιολόγητους” σκακιστές και σκακίστριες:
αα) Πρώτα υπολογίζεται ο μέσος όρος των βαθμών αξιολόγησης των αξιολογημένων αντιπάλων του, Rc.
αβ) Αν ο αναξιολόγητος σκακιστής έχει σημειώσει το 50% της δυνατής βαθμολογίας στις αξιολογημένες παρτίδες του, τότε Rnc = Rc.
αγ) Αν ο αναξιολόγητος σκακιστής έχει σημειώσει περισσότερο από το 50% της δυνατής βαθμολογίας στις αξιολογημένες παρτίδες του, τότε Rnc = Rc +12,5 για κάθε μισό βαθμό που έχει σημειώσει ο αναξιολόγητος σκακιστής πάνω από το 50%.
αδ) Αν ο αναξιολόγητος σκακιστής έχει σημειώσει λιγότερο από το 50% της δυνατής βαθμολογίας στις αξιολογημένες παρτίδες του, τότε Rnc = Rc+dp, όπου το dp προκύπτει από τον πίνακα Α3.
αε) Στην προηγούμενη περίπτωση (αδ), αν ο αναξιολόγητος σκακιστής σημειώσει 0% της δυνατής βαθμολογίας στις αξιολογημένες παρτίδες του, οι παρτίδες δεν αξιολογούνται.
β) Υπολογισμός της αλλαγής του βαθμού αξιολόγησης των “αξιολογημένων” σκακιστών και σκακιστριών, ΔW:
βα) Πρώτα υπολογίζεται ο μέσος όρος των βαθμών αξιολόγησης των αξιολογημένων αντιπάλων του, Rc.
ββ) Διαφορά βαθμών αξιολόγησης μεγαλύτερη από 350 βαθμούς υπολογίζεται σαν να είναι διαφορά ακριβώς 350 βαθμών (δείτε και Β.2.γβ ανωτέρω).
βγ) Αν Ro ο αρχικός (δημοσιευμένος) βαθμός αξιολόγησης του αξιολογημένου σκακιστή, τότε ΔR = Ro-Rc και, από τον Πίνακα Α4 προκύπτει το αναμενόμενο βαθμολογικό ποσοστό του αξιολογημένου σκακιστή, Pexp.
βδ) Αν n ο αριθμός των αξιολογημένων παρτίδων στη συγκεκριμένη διοργάνωση, τότε Wexp = n * Pexp είναι η αναμενόμενη βαθμολογία του αξιολογημένου σκακιστή στις αξιολογημένες παρτίδες του στη συγκεκριμένη διοργάνωση.
βε) Με βάση τα παραπάνω, για την αλλαγή του βαθμού αξιολόγησης των “αξιολογημένων” σκακιστών και σκακιστριών, ΔW, ισχύει ότι ΔW = W-Wexp, όπου W το ποσοστό που επέτυχε.
Β.5 Αξιολόγηση σε τουρνουά τύπου “πουλ”:
α) Στα τουρνουά τύπου “πουλ” υπολογίζονται με ειδικό αλγόριθμο τόσο τα αποτελέσματα εναντίον των αξιολογημένων, όσο και εναντίον των αναξιολόγητων σκακιστών.
β) Πρώτα υπολογίζεται ο μέσος όρος των βαθμών αξιολόγησης του τουρνουά, Rc:
βα) O μέσος όρος για την αξιολόγηση ενός τουρνουά “πουλ”, Ra, υπολογίζεται ως εξής:
i) Πρώτα υπολογίζεται ο μέσος όρος των βαθμών αξιολόγησης των αξιολογημένων παικτών, Rra.
ii) Στη συνέχεια υπολογίζεται το βαθμολογικό ποσοστό p που σημείωσε κάθε αξιολογημένος παίκτης εναντίον όλων των αντιπάλων του. Κατόπιν, από τον Πίνακα Α3, υπολογίζεται η τιμή dp για καθέναν από τους αξιολογημένους παίκτες και υπολογίζεται ο μέσος όρος των dp, ίσος με dpa.
iii) Αν m ο αριθμός των αντιπάλων, τότε
Ra = Rra – dpa * m/(m+1)
iv) Για αξιολογημένους σκακιστές, όπου η διαφορά των βαθμών αξιολόγησής τους είναι μεγαλύτερη από 350 βαθμούς, για τον υπολογισμό του μέσου όρου βαθμών αξιολόγησης χρησιμοποιείται ο βαθμός που απέχει ακριβώς 350 και, επομένως, για καθέναν από τους σκακιστές αυτούς μπορεί να προκύπτει διαφορετική τιμή Rra και Ra. Επισημαίνεται ότι η διαφορά των 350 βαθμούς δεν αφορά αναξιολόγητους σκακιστές.
γ) Για αναξιολόγητους σε τουρνουά τύπου “πουλ” σκακιστές ισχύει:
αα) Πρώτα υπολογίζεται ο μέσος όρος των βαθμών αξιολόγησης των αξιολογημένων αντιπάλων του, Rc = Ra όπως στην παράγραφο (Β5.βα.iii) ανωτέρω. Στη συνέχεια, για το βαθμό αξιολόγησης στο συγκεκριμένο τουρνουά, Rnc, ισχύει:
αβ) Αν ο αναξιολόγητος σκακιστής έχει σημειώσει το 50% της δυνατής βαθμολογίας στις αξιολογημένες παρτίδες του, τότε Rnc = Rc.
αγ) Αν ο αναξιολόγητος σκακιστής έχει σημειώσει περισσότερο από το 50% της δυνατής βαθμολογίας στις αξιολογημένες παρτίδες του, τότε Rnc = Rc +12,5 για κάθε μισό βαθμό που έχει σημειώσει ο αναξιολόγητος σκακιστής πάνω από το 50%.
αδ) Αν ο αναξιολόγητος σκακιστής έχει σημειώσει λιγότερο από το 50% της δυνατής βαθμολογίας στις αξιολογημένες παρτίδες του, τότε Rnc = Rc+dp*m/(m+1), όπου m ο αριθμός των αντιπάλων και το dp προκύπτει από τον Πίνακα Α3 με p το βαθμολογικό ποσοστό του αναξιολόγητου σκακιστή.
δ) Για αξιολογημένους σκακιστές σε τουρνουά τύπου “πουλ” σκακιστές ισχύει:
i) Αν m ο αριθμός των αντιπάλων, τότε
Ra = Rra – dpa * m/(m+1)
ii) Αν m ο αριθμός των αντιπάλων, τότε
Rc = (Ra * (m+1) – Ro)/m
iii) Με βάση τον πίνακα A4και την τιμή ΔR = Ro – Rc υπολογίζεται το αναμενόμενο ποσοστό p. Η αναμενόμενη βαθμολογία θα είναι, τότε, Wexp = m*p
iv) Επομένως, και με W το επιτευχθέν βαθμολογικό αποτέλεσμα, ΔW = W-Wexp

Γ. ΑΛΛΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Γ.1. Για την αξιολόγηση αλλοδαπών σκακιστών χρησιμοποιούνται κατά σειρά:

α) Ο διεθνής βαθμός αξιολόγησης —εφόσον υπάρχει.
β) Αν δεν υπάρχει διεθνής βαθμός αξιολόγησης, ο εθνικός βαθμός αξιολόγησης —εφόσον υπάρχει.
γ) Εκτίμηση του βαθμού αξιολόγησης, εφόσον υπάρχουν έγκυρα στοιχεία που να την τεκμηριώνουν (τελεσίδικα κρίνει και αποφασίζει η Επιτροπή Τίτλων και Αξιολόγησης).
δ) Αν δεν υπάρχουν επαρκή και έγκυρα στοιχεία, οι παρτίδες εναντίον αυτών των σκακιστών δεν αξιολογούνται.
Γ.2. Για την αξιολόγηση νεοεγγεγραμμένων ελλήνων σκακιστών που έχουν αποκτήσει διεθνή ή εθνικό βαθμό αξιολόγησης ή άλλου είδους έγκυρη αξιολόγηση συμμετέχοντας σε αγώνες στο εξωτερικό, χρησιμοποιούνται κατά σειρά:

α) Ο διεθνής βαθμός αξιολόγησης —εφόσον υπάρχει.
β) Αν δεν υπάρχει διεθνής βαθμός αξιολόγησης, ο εθνικός βαθμός αξιολόγησης —εφόσον υπάρχει.
γ) Εκτίμηση του βαθμού αξιολόγησης, εφόσον υπάρχουν έγκυρα στοιχεία που να την τεκμηριώνουν (τελεσίδικα κρίνει και αποφασίζει η Επιτροπή Τίτλων και Αξιολόγησης).
δ) Αν δεν υπάρχουν επαρκή και έγκυρα στοιχεία, οι παρτίδες εναντίον αυτών των σκακιστών δεν αξιολογούνται.
ε) Οι σκακιστές αυτοί εντάσσονται ως αξιολογημένοι με συντελεστή ανάπτυξης ανάλογα με το βαθμό αξιολόγησής τους.
Γ.3. Μετά την ολοκλήρωση των υπολογισμών συντάσσονται και δημοσιεύονται σχετικοί κατάλογοι

Δ. ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ

Ενστάσεις για τη διόρθωση των βαθμών αξιολόγησης υποβάλλονται από τα σωματεία των ενδιαφερόμενων σκακιστών μέχρι το τέλος Μαρτίου 2003, με καταβολή παραβόλου ύψους 30 ευρώ ανά ενιστάμενο σκακιστή/σκακίστρια και σύμφωνα με τις πάγιες διαδικασίες υποβολής ενστάσεων που ισχύουν για αγωνιστικές εκδηλώσεις. Ενστάσεις που δεν είναι τεκμηριωμένες δεν θα εξετάζονται και θα απορρίπτονται εξαρχής. Ο ενιστάμενος θα θεωρείται ότι έχει δικαιωθεί (και θα του επιστρέφεται το παράβολο) στις εξής περιπτώσεις:

Δ1. Εφόσον η ένσταση αφορά τη μη συμπερίληψη έγκυρων αποτελεσμάτων από τουρνουά που έχουν κατατεθεί έγκαιρα στη γραμματεία της ΕΣΟ.

Δ2. Εφόσον αποδειχτεί ότι η ένσταση αφορά τεχνικό σφάλμα της μηχανογράφησης, και συγκεκριμένα: Σφάλμα λογισμικού, εσφαλμένη ερμηνεία κανονισμού, εσφαλμένη καταχώρηση στοιχείων.

Δ3. Επίσης, πέρα από τις παραπάνω περιπτώσεις:

α. Για αξιολογημένους σκακιστές, εφόσον προκύπτει θετική διαφορά βαθμών μεγαλύτερη από το διπλάσιο του συντελεστή ανάπτυξης Κ του ενιστάμενου (δηλαδή για Κ = 35 μεγαλύτερη από 70 βαθμούς, για Κ = 25 μεγαλύτερη από 50 βαθμούς, για Κ = 15 μεγαλύτερη από 30 βαθμούς και για Κ = 10 μεγαλύτερη από 20 βαθμούς).

β. Για αναξιολόγητους σκακιστές, εφόσον προκύπτει βαθμός αξιολόγησης σε εννέα τουλάχιστον αγώνες.

Ρητά ορίζεται ότι ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ λόγω δικαίωσης σύμφωνα με τα προηγούμενα η εσφαλμένη ή ελλιπής αναφορά αποτελεσμάτων από τους οργανωτές ή τους διαιτητές των αγώνων.

Ακόμη, μέσα στο ίδιο διάστημα (τέλος Μαρτίου 2003), μπορείτε να υποβάλλετε παρατηρήσεις για τη διόρθωση των στοιχείων των αθλητών του σωματείου σας (ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, κατηγορία κλπ.) καθώς και για τη διαγραφή από τους πίνακες των αθλητών που απεβίωσαν.