Απαντήσεις σε μερικά από τα συνήθη ερωτήματα (κληρώσεις, ισοβαθμία, βαθμολογία .....) που έχει κάποιος που συμμετέχει ή παρακολουθεί ένα πρωτάθλημα σκακιού.
Πως διεξάγονται οι αγώνες;
Οι μαθητικοί αγώνες σκακιού στην ουσία είναι ξεχωριστά πρωταθλήματα για κάθε τάξη. Δηλαδή τα παιδιά της ίδιας τάξης παίζουν μεταξύ τους. Οι μαθητικοί αγώνες χαρακτηρίζονται ως αγώνες γρήγορου σκακιού (rapid) και σε αυτή την κατηγορία αγώνων οι αθλητές δεν είναι υποχρεωμένοι να καταγράφουν τις κινήσεις τους.
Οι αγώνες ολοκληρώνονται σε 9 γύρους;
Κάθε αθλητής παίζει συνολικά 9 αγώνες (έναν αγώνα σε κάθε γύρο), ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα που θα πετύχει στους αγώνες αυτούς. Δηλαδή κάποιος ακόμα και αν χάσει σε κάποιο αγώνα εξακολουθεί να παίζει και στους υπόλοιπους γύρους. Οι αντίπαλοί σε κάθε γύρο καθορίζονται από το σύστημα κληρώσεων το οποίο περιγράφεται στην συνέχεια.
Τι είναι το σύστημα κληρώσεων;
Το πρωτάθλημα κάθε τάξης διεξάγεται βασιζόμενο στο Ελβετικό σύστημα κληρώσεων. Το σύστημα αυτό είναι το πλέον αποδεκτό σύστημα παγκοσμίως για πρωταθλήματα με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων. Σύμφωνα με το Ελβετικό σύστημα στην αρχή του τουρνουά δημιουργείται μία αρχική λίστα κατάταξης των αθλητών με βάση την δυναμικότητά τους, δηλαδή τον βαθμό ΕΛΟ που έχουν πετύχει σε προηγούμενα επίσημα πρωταθλήματα, και όπου αυτός ο βαθμός δεν υπάρχει, η κατάταξη γίνεται με βάση την αλφαβητική σειρά των ονομάτων. Ειδικά για τις κατηγορίες του νηπιαγωγείου, της Α’, Β’ και Γ’ Δημοτικού η κατάταξη των παικτών γίνεται αλφαβητικά.
Στον πρώτο γύρο τα ζευγαρώματα γίνονται έτσι ώστε ο πρώτος της λίστας να παίξει με αυτόν που βρίσκεται μία θέση μετά την μέση της λίστας, ο δεύτερος με αυτόν που βρίσκεται δύο θέσεις μετά τη μέση της λίστας κ.ο.κ. Σε περίπτωση μονού αριθμού συμμετεχόντων ισχύει η περίπτωση ΒΥΕ η οποία εξηγείται στη συνέχεια.
Στους υπόλοιπους γύρους τα ζευγαρώματα γίνονται με βάση μια σειρά κριτηρίων από τα οποία τα πιο βασικά είναι:
-
οι βαθμοί που έχει συγκεντρώσει ο αθλητής μέχρι εκείνη την στιγμή
-
τα χρώματα (λευκά ή μαύρα) των κομματιών που έχει παίξει μέχρι εκείνη την στιγμή
-
δυο παίχτες παίζουν μεταξύ τους μόνο μία φορά
-
η αρχική λίστα κατάταξης
Έτσι το σύστημα στοχεύει σε κάθε γύρο, κατά κύριο λόγο, να παίζουν μεταξύ τους, αντίπαλοι που έχουν συγκεντρώσει μέχρι εκείνη την στιγμή τον ίδιο αριθμό βαθμών. Επίσης προσπαθεί κάθε αθλητής να παίξει με τα λευκά κομμάτια περίπου όσες φορές έχει παίξει και με τα μαύρα.
Η διαδικασία των κληρώσεων επειδή έχει πολλές παραμέτρους και είναι χρονοβόρα γίνεται σήμερα με την χρήση ειδικών προγραμμάτων υπολογιστών τα οποία έχουν την αναγνώριση της παγκόσμιας ομοσπονδίας σκακιού.
Το Ελβετικό σύστημα κατατάσσει με απόλυτη βεβαιότητα στην πρώτη θέση, αυτόν που είχε την καλύτερη απόδοση στο πρωτάθλημα. Για τις θέσεις 2 έως 4 η βεβαιότητα είναι πάρα πολύ μεγάλη. Για τις υπόλοιπες θέσεις η βεβαιότητα μειώνεται παραμένοντας όμως σε πολύ υψηλά ποσοστά. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που έχει καταταχθεί για παράδειγμα όγδοος είναι πολύ πιθανό, αλλά όχι απόλυτα σίγουρο, να είναι καλύτερος από τον ένατο.
Τι είναι το ΒΥΕ;
Όταν ο αριθμός των συμμετεχόντων σε ένα πρωτάθλημα είναι μονός, τότε σε κάθε γύρο ένας παίχτης δεν μπορεί να “ζευγαρώσει” με κάποιον αντίπαλο. Σε αυτή την περίπτωση το σύστημα κληρώσεων ορίζει έναν παίχτη (συνήθως τον τελευταίο στην κατάταξη) ο οποίος παίρνει έναν βαθμό (σαν να νίκησε δηλαδή) χωρίς να έχει παίξει αγώνα
Πότε τελειώνει μία παρτίδα;
Μία παρτίδα ολοκληρώνεται στις παρακάτω περιπτώσεις:
Α) Ένα αθλητής επιτυγχάνει ΜΑΤ και συνεπώς νικάει
Β) Ένα αθλητής εγκαταλείπει οπότε ο αντίπαλος του νικάει
Γ) Οι δύο αθλητές συμφωνούν ισοπαλία οπότε ο καθένας παίρνει μισό βαθμό
Δ) Εμφανίζεται στην σκακιέρα θέση ΠΑΤ (ισοπαλία) οπότε ο καθένας παίρνει μισό βαθμό
Ε) Τελειώνει ο χρόνος σκέψης ενός από τους δύο αθλητές οπότε ο αντίπαλος του νικάει (Σχόλιο: αυτό δεν είναι απόλυτο γιατί αν δεν έχει τα κομμάτια ώστε να μπορεί να κάνει ματ τότε είναι ισόπαλη!)
Τελική Βαθμολογία - Κατάταξη
Η βαθμολογία σε κάθε αγώνα ορίζεται ως εξής:
Νίκη: 1 βαθμός // Ισοπαλία: 0,5 βαθμός // Ήττα: 0 βαθμοί
Στο τέλος και των 9 γύρων ανάλογα με τους βαθμούς που έχει συγκεντρώσει ο κάθε αθλητής συντάσσεται η τελική βαθμολογία των αγώνων
Τι γίνεται σε περίπτωση ισοβαθμίας;
Στο ελβετικό σύστημα αγώνων είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν ισοβαθμίες μεταξύ των αθλητών. (Σκεφτείτε ότι έχουμε μόνο 9 γύρους και συνήθως πάνω από 60 σκακιστές). Στις περιπτώσεις αυτές για να υπάρξει τελική κατάταξη μεταξύ των ισοβάθμων έχουν θεσπιστεί μία σειρά κριτηρίων τα οποία προσπαθούν, υπολογίζοντας διάφορες παραμέτρους να κατατάξουν τους ισόβαθμους, με όσο γίνεται πιο δίκαιο τρόπο.
Τα κριτήρια άρσης ισοβαθμίας εφαρμόζονται σειριακά. Δηλαδή αν το πρώτο κριτήριο δεν μας δίνει άρση της ισοβαθμίας εφαρμόζεται το δεύτερο κ.ο.κ. Κάποια από τα συνήθη κριτήρια ισοβαθμίας περιγράφονται στην συνέχεια.:
Αποτέλεσμα του τουρνουά των ισοβάθμων:
Αν και μόνο αν όλοι οι παίχτες που ισοβαθμούν έχουν παίξει μεταξύ τους τότε υπολογίζονται οι βαθμοί που έχει συγκεντρώσει ο κάθε αθλητής, μόνο στα παιχνίδια με τους υπόλοιπους ισόβαθμούς του.
Κριτήριο Buchholtz (άθροισμα της βαθμολογίας όλων των αντιπάλων):
Για κάθε ισόβαθμο αθροίζεται η βαθμολογία όλων των αντιπάλων του. Η άθροιση γίνεται ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα που έχει πετύχει ο ισόβαθμος στους συγκεκριμένους αγώνες. Δηλαδή αν ένας αντίπαλο μου έχει συγκεντρώσει 4 βαθμούς θα προσθέσω στο Buchholtz μου 4 βαθμούς ανεξάρτητα από το εάν τον νίκησα ή όχι.
Το κριτήριο Sonneborn – Berger (βαθμοί αντιπάλων ανάλογα με το αποτέλεσμα).
Για κάθε ισόβαθμο αθροίζεται η βαθμολογία των αντιπάλων που νίκησε ο παίκτης συν το μισό της βαθμολογίας των αντιπάλων με τους οποίους έκανε ισοπαλία.